* MINH DIỆN
III - TRÒ CŨ BẮT THẦY
Thầy Quỳnh bị bắt vảo thứ sáu, một buổi chiều cuối thu. Công an huyện xuống thực hiện lệnh bắt khẩn cấp.
Chỉ có một ông già 86 tuổi mà huy động hai, ba chục cán bộ chiến sỹ công an, xe pháo, súng ống rầm rộ như đánh giặc. Toàn bộ lực lượng dân quân xã cũng được huy động vào cuộc bắt bớ. Công an vây kín nhà thầy giáo. Khắp các ngả đường trong xã đều bị chốt chặn. Đầu ngõ một số cựu chiến binh và cán bộ hưu như Thận, Khả, Ruỹnh, Chiến, Hải bị khóa chặt. Không khí sôi sục, dồn nén ngột ngạt.
Trong cuộc họp đảng ủy mở rộng , mặc dù Thức và Tuấn, chủ tịch hội cựu chiến binh bỏ về, bí thư đảng ủy Vũ Bá Kiến và chủ tịch Lưu Hữu Khiết vẫn lấy biểu quyết. Và 100% đã nhất trí đề nghị xử lý hình sự thầy giáo Quỳnh.
=>> Một thời...> Kỳ 1 ; > Kỳ 2
=>> Một thời...> Kỳ 1 ; > Kỳ 2
Biểu quyết xong, mọi người đánh chén thịt chó no nê. Chủ tịch hội phụ nứ nói với bí thư đàng ủy:
- Tôi hỏi thật anh Kiến nhé! Sao anh thù thầy Quỳnh dai thế?
Bá Kiến uống cạn ly rượu và nói:
- Hắn đã bôi đen lý lịch tôi! Không thì tôi làm Bí thư huyện ủy lâu rồi! - Bá Kiến cười nham hiểm.
Và cũng ngay sau bữa thịt chó mực, văn bản được gửi lên huyện. Bí thư Nguyễn Lập đọc xong hỏi chủ tịch huyện Lê Hữu Liêm:
- Tại sao lại bắt thầy giáo Quỳnh?
Lê Hữu Liêm nói:
- Đánh rắn phải đánh dập đầu! Không bắt giáo Quỳnh thì không dẹp được bọn cựu chiến binh bất mãn.
- Nhưng ông ấy già quá, mà liệu có phải...?
- Rắn càng già nọc càng độc!
Dù Nguyễn Lập tỏ ra băn khoăn, nhưng vốn là một cán bộ lãnh đạo sách vở, xa thực tế, kém bản lĩnh nên bị Lê Hữu Liêm ép, phải miễn cưỡng gật. Thế trưởng công an ra quyết định khởi tố vụ án và ký lệnh bắt khẩn cấp thầy giáo Quỳnh không thông qua Viện kiển sát nhân dân. Khi quyền lực đã rơi vào tay những kẻ vô lương tâm như Lê Hữu Liêm, thì luật pháp là tấm lưới chụp xuống đầu người lương thiện.
Ngôi nhà của thầy giáo Quỳnh ở gốc đa Cầu Đá . Đó là ngôi nhà của bà Hiền để lại. Ngày xưa tường đất, mái tranh, sau này thầy Quỳnh xây tường gạch và lợp ngói . Ngôi nhà nhỏ bé như cái chuồng nuôi chim bồ câu xinh xắn , soi bóng xuống dòng sông Lâu . Nhà thầy Quỳnh từ trước đến nay hầu như chả bao giờ khép cửa . Người làng qua lại ghé vào thăm thầy, nghe thầy nói chuyện đông tây kim cổ . Cũng là để xem thầy có khỏe không. Nhiều người sợ thầy cảm cúm bất thường, hoặc nói dại, lỡ chết bất đắc kỳ tử thì khồ thân thày. Gần chín chục tuổi rồi ,thầy không có vợ con, không họ hàng thân thích , ở nơi đất khách quê người. Làng tôi không phải nơi chôn rau cắt rốn của thầy , tổ tiên thầy không ở đây, nhưng cả cuộc đời thầy đã gắn bó với mảnh đất này. Thầy đã dạy bao nhiêu học trò trong làng. Hết lớp này đến lớp khác. Nhiều học trò của thầy đã hy sinh trên các mặt trận từ Nam
Công an bọc kín nhả thầy Quỳnh. Trưởng công an xã Vũ Bá Đạo hô hét , tả xung hữu đột. Khuôn mặt sần xùi như hòn gạch nung già lửa của Đạo đỏ ké lên , mồ hôi chảy ròng ròng dù chiều cuối thu se lạnh. Nhưng không ngăn được người làng. Mảnh sân con chật ních người. Bà con đùn đẩy công an, dân quân ào vào trong nhà .
Bí thư đảng ủy Vũ Bá Kiến, chủ tịch xã Lê Hữu Kiết lúc đầu còn dấu mặt , sau thấy tình hình căng thẳng phải nhảy ra trực tiếp chỉ đạo cuộc bắt bớ.
Tôi len vào căn nhà nhỏ xíu của thầy Quỳnh. Kiến thấy tôi , bảo:
-Nhà báo thấy chưa! Dân chủ quá chớn !
Tôi không bắt chuyện với Bá kiến, vào đứng cạnh thầy Quỳnh.
Thầy Quỳnh mặc áo sơ mi trắng, quần tây màu lợt, áo bỏ trong quần . Thầy Quỳnh bao giờ cũng ăn mặc chỉnh tề như vậy. Trong căn nhà nhỏ bé của thầy rất gọn gàng ngăn nắp. Giữa nhà kê chiếc bàn thờ bà Hiền, cạnh cửa sổ kê chiếc giường một của thầy, sát vách kê giá sách. Có lẽ tài sản quý nhất trong nhà thầy Quỳnh là mấy trăm quyển sách trên giá . Có những quyển sách gáy mạ vàng bằng tiếng Pháp xuất bản từ thế kỷ 19.
Thầy Quỳnh ngồi trên chiếc ghế cạnh cái bàn viết . Khuôn mặt thầy vẫn trầm tĩnh, ưu tư. Mái tóc bạc như cước, xác xơ trên cái trán rộng đã bị thời gian cày những rãnh sâu.
-Công dân Nguyễn Trúc Quỳnh đứng dậy nghe lệnh!
Viên thượng úy công an còn rất trẻ, nghiên giọng ra lệnh.
Thầy Quỳnh bình thản đứng lên. Viên thượng úy công an đọc lệnh bắt xong, hỏi thầy Quỳnh:
-Ông có ý kiến gì không?
Thầy Quỳnh nói:
-Tôi gần chín chục tuổi rồi, các anh muốn làm gì thì làm. Chỉ xin nhớ một điều là trên thế gian này chẳng có bất kỳ bức tường nào không bị gió lùa!
Một người dân đứng ngoài sân quát to:
-Thầy Quỳnh không có tội! Không được bắt người lương thiện!
Tiếng hô bỗng nổi lên:
-Đả đảo bắt người vô tội!
Có tiếng kêu to:
-Anh em ơi không được để chúng nó bắt thầy Quỳnh!
Hàng chục người hô theo và ào ạt xô vào trong nhà. Công an, dân quân kết thành hàng rào chặn lại . Cuộc giằng xé dữ dội. Thầy Quỳnh lên tiếng. Thầy bình nói với mọi người, giọng vẫn ấm như giàng bài:
-Xin mọi người đừng cản trở nhà chức trách. Kẻo lại bị khép tội chống người thi hành công vụ. Cây ngay không sợ chết đứng! Mọi người bình tĩnh , tôi không sao đâu!
Trong đám đông , tôi nghe tiếng nói của Thận:
-Thầy nhầm rồi! Chúng nó đang muốn đào tận gốc cây ngay đấy!
Và tiếng Ruỹnh :
-Thời buổi cái ác làm chủ mà còn tin cây ngay không sợ chết đứng thì lạc hậu mất rồi !
Bá Kiến nói với tôi:
-Đấy , anh xem, chúng nó phả ra toàn mùi phản động! Cậy có tý công lao giờ bất mãn, chống đảng ra mặt!
Mặt Bá Kiến đỏ bừng , hai má phùng ra, hơi thở táp vào mặt tôi nóng hồi. Tôi nhìn mắt Bá Kiến , đọc thấy sự hằn học, căm thù đang bốc lên ngùn ngụt. Tôi cảm thấy đôi mắt Bá Kiến như có màu máu lợt.
Công an dồn tất cà sách trên giá của thầy Quỳnh vào chiếc bao tải vứt lên xe. Thầy Quỳnh không giữ được bình tĩnh khi nhìn những quyển sách quý bị hành hạ. Hai con mắt sâu hoáy như hai cái vực mà người ta đã tát cạn hết nước cùa thầy nhìn đau đáu vào những quyển sách. Tôi cảm thấy nỗi đau xót dội lên tận đáy lòng.
Công an còng hai tay thầy Quỳnh đưa ra cái xe chở tội phạm bịt bùng. Hai sỹ quan kè hai bên nách thầy. Trưởng công an xã Vũ Bá Đạo cùng hơn chục người mở đường phía trước. Phía sau năm sáu công an cản đường. Thầy Quỳnh bước đi lảo đảo. Thân hình thầy như một cây khô đầy mấu mắt liêu xiêu giữa cơn lốc xoáy.
Chiếc xe chở thầy Quỳnh đi ngang qua trường học. Bỗng có tiếng hô:
-Bà con ơi vào lôi con Hà ra xử tội! Chính nó vu khống thầy Quỳnh.
Hàng chục người ùa vào cổng trường. Giữa giờ ra chơi, học sinh ngơ ngác không hiểu chuyện gì.
Cô giáo Thu Hà đang cười nói với một nam giáo viên ở hành lang , rất vô tư, không hề để ý đến chuyện bắt bớ đang diễn ra. Từ khi chép lá đơn tố cáo thầy Quỳnh, cô không hề suy nghĩ về hậu quả việc mình làm . Càng không nghĩ đến số phận người thầy giáo già, từng dạy bố mình. Đối với cô, được vào đảng , được làm bí thư đoàn trường là bảo đảm tương lai vững chắc cho bản thân mình . Vì quyền lợi đó cô đã làm một việc bất nhân do một kẻ nhân danh đảng như Bá Kiến sai khiến.
-Nó kia kìa!
-Lôi con đĩ ra đây!
Cô giáo Thu Hà thấy đoàn người lao về phía mình vùng chạy, nhưng không kịp. Cô bị kéo ra giữa sân trường. Chiếc áo dài màu thiên thanh mỏng manh bị xé rách toạc trước ngực. Cô lấy tay ôm chặt lấy chỗ áo bị xé, đôi mắt trống rỗng nhìn đám đông. Đám đông phẫn nộ trút lên kẻ vu khống những lời mạt sát:
-Mày đã nhìn thầy Quỳnh bị bắt chưa?
-Đồ con đĩ! Đồ nói điêu!
-Vả vào miệng nó!
Cô giáo Thu Hà ngồi thụp xuống khóc nức nở. Có lẽ cô khóc vì xấu hổ , vì hoảng sợ chứ không phải vì đã ân hận. Một cô gái mới ngoài hai mươi tuổi đã toan tính đoạt lấy danh vọng bằng dối trá không dễ ân hận. Thực lòng tôi muốn để cho cô ta thấm thía, nhưng Thận, Ruỹnh đã rẽ đám đông bước vào . Thận nói:
-Thôi tha cho cô ấy! Cô ấy cũng chỉ là nạn nhân !
Mọi người nghe lời Thận, giãn ra. Cô giáo Thu Hà chạy vào lớp đóng sầm cửa lại.
Giữa lúc đó bí thư đảng ủy Kiến và chủ tich Khiết ngồi trên chiếc xe Toyota
Người xưa nói theo đóm ăn tàn có ngày bỏng lưỡi. Thu Hà đã phải trả giá và sẽ còn phải trả giá đắt rất . Hồi cải cách ruộng đất, làng tôi có cô gái tố oan cho người hàng xóm là địa chủ cưỡng hiếp mình. Sau này cứ ra khỏi nhà là cô phải kéo sụp vành nón che kín mặt. Và hễ thấy đám đông là lẩn đi chỗ khác. Ở làng quê đó là hình phạt nặng nề nhất.
Cuộc bắt thầy Quỳnh rất nhanh. Nếu không khẩn trương dân làng Trung, làng Thượng sẽ kéo đến. Khi chiếc xe chở thầy Quynh chạy xa, dân làng vẫn đứng nhìn theo, bàn tán xôn xao. Hải chửi:
-Đúng là bọn khốn nạn! Mẹ tiên sư chúng nó! Biết thế thì bố mày không cầm súng chiến đầu suốt 20 năm!
Hải nhập ngũ năm 1966, chiến đấu ở chiến trường Bình Trị Thiên liên tục đến ngày giải phóng miền Nam
Những thằng chưa ngửi mùi thuốc súng nhảy lên làm bố thiên hạ ! Chúng tham lam, ăn hết phần dân, bị vạch mặt lại quay ra vu khống cho những thằng lính từng đổ máu vì chế độ này là công thần, là bất mãn, rồi quy kết phàn động, thế thì ông bảo có bố láo không? Ông đi nhiều chắc biết, xứ người, người ta khát vọng cao xa . Nào xe hơi nhà lầu, nào du lịch vòng quanh thế giới, nào chinh phục vũ trụ. Dân làng mình chỉ khát vọng miếng ăn vào miệng mà hơn nửa thế kỷ rồi vẫn chưa đủ no. Tài năng đâu, trí tuệ , bản lĩnh đâu? Lời thề vì dân vì nước đâu? Tôi cũng như Thận, bỏ sinh hoạt đảng . Vì họp hành mãi chán. Học nghị quyết mãi nhảm. Nói rất hay nhưng làm rất dở . Thành nói láo! Chống tham nhũng miệng, bụng ních đầy! Đê to tổ mối lớn! Mình còn chút liêm xỉ không muốn trơ mặt ra với dân. Dân chửi rát mặt lắm rồi , ông ạ!”
Tôi và Hải lững thững đi trên bờ đê, nhìn cánh đồng xa tắp . Tôi có cảm giác chân trời rất gần và như thấp xuống. Tôi bỗng nhớ ngày xưa cánh đồng chân đê dành để deo mạ. Những ruộng mạ bừa kỹ, trang phẳng lì như sân. Hạt thóc ngâm ba sôi hai lạnh nảy mần, deo xuống ruộng. Mạ mọc lên xanh rì. Chờ mạ già mới nhổ, bó từng đon , xén bớt ngọn rồi đem cấy. “ Mạ già ruộng ngấu chẳng thua bạn điền!” Nhổ mạ xong, cây rau khúc mọc sen lẫn cỏ chỉ. Một mầu xanh mát mắt. Chúng tôi thà trâu đánh khăng và hái rau khúc về cho mẹ làm nhân bánh khúc. Từng đàn chim di đá xà xuống bắt cào cào và ăn rau tầm khúc giọi nhau ríu rít.
Tuổi thơ cùa chúng tôi gắn với dòng sông Lâu, với bờ đê , ruộng mạ, đồng lúa, với những cánh diều mềm mại như cánh bướm chao trên nền trời xanh.
Tôi nhớ khi học hết cấp một, chuẩn bị lên cấp hai , thầy Quỳnh dẫn cà lớp xuống chiếc thuyền đậu ở bến Kiếm. Chiếc thuyền dương buồm xuôi dòng sông Lâu . Cánh buồm với cánh diều chao trên mặt nước, dưới ráng chiều mầu mỡ gà vàng rực. Tôi hỏi thầy Quỳnh: “ Nơi tận cùng của dòng sông Lâu là đâu hả thầy?” “Là biển!? “Nơi tận cùng của biển?” “ Là ước mơ !”
Thầy Quỳnh đã thổi vào chúng tôi tình yêu quê hương và khát vọng sống như vậy đấy. Tình yêu và khát vọng như cánh diều, như dòng sông bay bổng mãi và chày mãi trong tâm hồn chúng tôi. Chúng tôi từ biệt xóm làng , mang theo tình yên và khát vọng, mang theo hình bóng thầy Quỳnh vào cuộc chiến đấu.
Hết chiến tranh người lính quay về làng với khát vọng xây dựng quê hương giàu đẹp.
Nhưng làng xóm vẫn nghèo xơ xác. Lớp người lầm lũi cày cấy trên những thửa ruộng tập thể mỗi ngày công vài lạng thóc đã chết dần chết mòn gần hết rồi. Khi nhắm mắt họ mang theo ước mơ thoát khỏi cảnh sáng nghe tiếng kẻng tập trung ra đồng, chiều ngồi đầu bờ bình công chấm điểm, có khi lườm nguýt nhau, thậm chí chửi bới nhau chỉ vì hơn kém vài phẩy, mà giá trị chỉ một chũm cau thóc. Mơ thoát cái cảnh lội xuống sông quơ từng bó rong rêu, ra đồng chiều nhổ từng gánh gốc cỏ bỏ vào chuồng lợn , nhảy vào dùng chân mình thay chân lợn dẫm đạp thành phân chuồng, để đồi lấy mươi cân tóc lép. Mơ thoát khỏi phải cất dấu tờ phiếu vải ,phiều đường, phiếu thịt, phiếu nước mắm... vì đó là cuộc sống của cả nhả. Mất phiếu vải thì ở truồng. Mất phiếu thịt thì ngày tết treo niêu. Có lẽ gầm trời này không đâu duy trì được cuộc sống khổ nhục một cách bền bỉ như vậy?
Mấy năm vừa qua thực hiện khoán 10, khoán 100, rồi bãi bỏ ngăn sông cấm chợ. Dễ thở hơn một tý. Nhưng sợi dây này vừa cởi ra thì sợi dây khác trói lại. Người dân quê tôi rất xiêng năng, cũng thông minh, nhưng cái đơn giản nhất là tự định đoạt cuộc sống của mình thì không làm được. Cứ cắm đầu đi theo con đường người khác vạch cho. Bảo thủ , cả tin kinh khủng . Đã tin là bất di bất dịch. Thần thánh hóa đức tin. Giữa một thế giới thay đổi ồ ạt , xô dạt mọi thói quen vốn có, mọi lề phép , làm đảo lộn mọi giá trị truyền thống, giữa thời buổi lừa đảo, phản bội công khai, những lớp mặt nạ đã rách toạc phơi bày khuôn mặt quỷ dữ, mà dân làng tôi vẫn tôn thờ như bậc thánh thần!
Thầy Quỳnh đã dạy học hơn 40 năm. Thầy không vào đảng , không làm hiệu trưởng, hiệu phó hay bất kỳ chức vụ gì, mặc dù từng được mời gọi.
Thầy làm thế để cố giữ nhân cách của mình. Con người dù lương thiện đến đâu, sa vào chốn quan trường cũng khó giữ nhân cách. Thầy chỉ làm một giáo viên tiểu học, một viên chức thấp nhất trong ngành giáo dục nhưng nhân cách của thầy sáng chói.
Vậy mà hôm nay thầy Quỳnh bị bắt! Thầy có sáng tác bài đồng dao không? Mà nếu thầy sáng tác thì sao? Những việc trong bài đồng dao là sự thật. Thầy nói lên sự thật lại có tội ? Công khai ngôn luận là quyền tối thiểu của con người, trong Bản Tuyên ngôn độc lập Chủ tich Hồ Chí Minh đã long trọng tuyên bố với thế giới như vậy, trong Hiến pháp cũng thừa nhận. Thế mà bắt thầy. Kẻ chủ mưu bắt thầy lại chính là một học trò, được thầy dạy về tôn sư trọng đạo, về sự trung thực, về lòng yêu nước . Đau quá phải không thầy ! Tôi nghĩ miên man. Nước mắt tôi tự nhiên ứa ra.
Chia tay Hải tôi sang thôn Trung, định vào nhà Chiến. Hoàng hôn đã phủ xuống con đường thôn gập gềnh. Sương loang trên bờ tre hai bên đường. Bỗng tiếng phanh xe đạp đánh kít làm tôi giật mình. Ôi , Bá Kiến!
Kiến xuống xe kéo tay tôi:
-Anh vào em chơi! Về cả tháng rồi mà không cho thằng em biết là thế nào? Này , em xem gia phả rồi! Truy nguyên ra, anh là anh họ em đấy. Bà nội anh chả họ Vũ là gì ?
Tôi không có cách nào từ chối , đành theo Vũ Bá Kiến vào nhà . “Mình lại lại có vinh dự làm người bà con với bí thư đảng ủy xã?
Nhà Bá Kiến ở giữa thôn Trung. Ngôi nhà đúc năm gian khang trang, sân vườn rộng có nhiều cây kiểng.
- Cơ ngơi ác thật! Tôi nói.
Bá Kiến cười khìn khịt, cay cú:
- Không bằng góc nhà thằng Khiết!
- Mưu mô như ông mà thua ?
Bá Kiến nói :
- Mưu mô không bằng thần thế! Anh nó chủ tịch huyện, thông gia công an tỉnh. Em đơn thương độc mã anh ạ!
Tôi cười:
- Một nửa cán bộ xã là họ Vũ rồi còn gì?
Kiến cầm cây chổi lông gà phủi bụi trên bàn thờ. Toàn đồ đồng bóng lọng. Kiến không chủ ý quét bụi mà để khoe cái bàn thờ . Tôi ngạc nhiên nhìn bức chân dung truyền thần một cụ già mặt mũi phương phi,mặc áo véc, ngực đầy huân chương.
Bá Kiến khoe:
- Bố tôi đấy!
Tôi đâu có lạ ông cụ Ngọ , bố Kiến . Ngày xưa ông quanh năm đánh dậm ở sông Lâu. Ông cởi trần, đóng khố, đầu đội mê nón , người gầy ốm quắt queo, đen như đít nồi, mặt choắt như ngón tay . Cả đời ông không có bộ quần áo lành , lấy đâu áo véc? Ông chỉ đánh dậm chứ có tham gia cách mạng cách miếc, hay đi bộ đội đâu mà đeo huân chương? Tôi cảm thấy thương ông lão đánh dậm. Thằng con bất hiếu thông thờ bố mà thờ một hình nhân!
Kiến hỏi tôi, kiểu thăm dò:
- Anh về lần này thấy quê hương thế nào?
- Đói và căng thẳng. Hệt như một thùng thuốc súng !
- Vâng căng thật!- Bá Kiến nói- Nhưng nay mai sẽ đâu vào đấy, anh yên tâm. Nhốt giáo Quỳnh như rắn mất đầu!
Tôi cố nén xúc động nói với Bá Kiến:
- Bắt thầy Quỳnh là quá tàn nhẫn! Thầy là người ...
Bá kiến cướp lời tôi:
- Là gì cũng bắt. Là bố tôi mà chống đảng tôi cũng bắt!
Bá Kiến nói và cười gằn, mắt nhìn tôi như muốn nói, anh coi chừng!...
M.D
(Còn nữa)
--------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét