'Tiếng nói' E.MAIL - 82

** Fom Tô Văn Trường - Cập nhật thêm thông tin về Bõit Tây Nguyên

>Dear All

Anh bạn TS Nguyễn Thanh Sơn đang "làm quan" ở TKV với dũng khí của nhà khoa học, luôn nói thẳng, nói thật chính kiến của mình, dù đụng chạm đến lãnh đạo. 

Tô Văn Trường (tovantruong1948@yahoo.com)

-----------------
On Tuesday, 18 March 2014, 15:16, Nguyen Thanh Son <nguyenthanhsontkv@yahoo.com> wrote:

Kg bác Trường,

Cuối tháng 2/2014 em có dịp đi qua Tây Nguyên, và Tân Rai. Tình hình có thể khái quát như sau:

1/ Công suất của Tân Rai tính theo t/giờ, t/ngày thì có thể đạt thiết kế, nhưng tính theo t/năm thì "hãy  đợi đấy".

2/ Chất lượng alumina: đúng như các báo nêu, tỷ lệ undersize dưới cỡ lớn, dẫn đến tổn thất cao khi đưa vào sử dụng, khách hàng ép giá;

3/ Giá bán: như báo nêu. Cơ sở tính là 18% giá nhôm kim loại cũng lỗ. Theo những người có trách nhiệm ở cảng Gò Dầu, khách hàng "quốc tế" có thể như báo nêu, nhưng người sử dụng cuối cùng (end-user) chủ yếu vẫn chỉ là TQ. TKV đang hy vọng bán cho Marubeni (Nhật), nhưng để thanh toán các khoản vay của Nhật thì giá chắc cũng "bèo" thôi.

4/ Giá thành: chưa hạch toán đúng và đủ vì Quyết toán chưa xong (mức khấu hao chưa đúng). Khâu cung cấp đầu vào là quặng bauxite do TKV chỉ định (người khai thác, cũng như giá bán bauxite). Thực chất là thuê ngoài (thông qua "đầu nậu" là một đơn vị thành viên của TKV). Khâu vận chuyển tiêu thụ (về Gò Dầu) cũng do TKV chỉ định và ép giá (phương tiện vận tải phải có tải trọng lớn 38T, trong khi đường qua Bảo Lộc hạn chế tải trọng 25T, qua cầu La Ngà hạn chế 20T). Cảnh sát giao thông thì chỉ phạt người dân tộc đi xe máy không đội mũ hay mang hàng cồng kềnh. Ô tô chạy về Gò Dầu chủ yếu phải chạy vào đêm.

5/ Bùn đỏ: thải ra thì ướt, sau một thời gian thì tương đối khô, nhưng hồ bùn đỏ sẽ đầy nhanh và sẽ chiếm diện tích lớn. Chỉ có công nghệ thải khô mới chiếm ít diện tích. Bác Thuận có lấy mẫu bùn về HN để phân tích xem có làm được sắt “xốp” không?, chưa rõ kết quả. Bộ Công Thương và TKV đang tự “vả” vào mồm mình khi đề nghị giảm bớt hệ số an toàn của hồ bùn đỏ mà chính họ phê duyệt và vừa mới đưa vào vận hành- chưa rõ thế nào?

6/ Hoàn thổ: qua dự án thí điểm tại chỗ sau 3 năm cho thấy: chỉ có thể trồng cây keo, những loại cây khác không thể sống được.

7/ Tài nguyên bauxite: thực tế cho thấy giảm đi rất nhiều, vì chỉ tập chung theo các quả đồi (như bát úp) và chỉ có ở sườn đồi- diện tích chứa quặng bauxite giảm đi nhiều (đỉnh đồi là quặng sắt do bauxite đã bị phong hóa, chân đồi là đất do bauxite đã bị rửa trôi). Với cách tính trữ lượng của các "nhà" địa chất theo kiểu chiều dầy nhân (X) với diện tích thì kết quả trữ lượng sẽ giảm đi 2/3. Cách "khai thác" của các "đầu nậu" rất đơn giản, chỉ múc quặng ở sườn đồi, nên chi phí thấp, nhưng diện tích khai trường (chiếm đất) tăng lên nhanh. Việc thu hồi đất của dân giai đoạn này có vẻ "ngon" (vì đã thu hồi từ lâu), nhưng giai đoạn sau (sẽ phải thu hồi tiếp) không dễ.

8/ Việc vận hành Tân Rai là mối lo lớn. Công nhân- giai cấp "vô sản" của Tân Rai là giai cấp "vô học". Trong dây truyền sản xuất có hàng ngìn (3000) các vị trí có bơm/van các loại, hàng ngìn mét đường ống v.v. rất dễ bị tắc khi áp suất và nhiệt độ thay đổi, nếu giai cấp vô sản chỉ cần ngủ gật là phải dừng cả hệ thống (vì mức độ tự động hóa trong đo lường và điều khiển- DCS gần như bằng không).

9/ Công nghệ khí hóa than (để cung cấp nhiệt cho khâu luyện alumina) thuộc loại cổ điển cách đây khoảng 50 năm, nên phải dùng than cục đắt tiền (chở từ Quảng Ninh vào) và giống hệt như của các lò khí hóa của các lò gốm thủ công ở Bát Tràng- bên kia bờ sông Hồng của HN. Đặc biệt, nguy cơ nổ là rất lớn, vì "giai cấp vô sản" sẵn sàng "chuyên chính" bằng dao với cán bộ kỹ thuật/quản đốc nếu nhắc nhở không khéo hay bị phạt lương.

10/ Dự án Nhân Cơ thì chắc chắn không thể kịp tiến độ như TKV đang "mơ".

Tóm lại: 

(i) Người đang "ngồi trên lưng hổ" không phải là TKV mà là Tây Nguyên và nền kinh tế vì Chủ tịch TKV 3 tháng nữa sẽ "hạ cánh", còn TGĐ thì có thể được "luân chuyển cán bộ" sau khi dự "lớp cán bộ nguồn" của ĐH XII.

(ii) Thực tế đã chứng minh: Bộ Công Thương và TKV đã giải trình không đúng sự thật để "cố đấm" ăn "khoai" (khoai Tây Nguyên tương đối ngon), Đoàn Giám sát của QH thì quá "tối" và "cao" nên nhìn không thể rõ được. PTTg H.T. Hải thì có "thực tế" hơn khi kết luận về hoàn thổ: "chỉ cần phủ xanh (trồng cây keo) là được".

(iii) Bây giờ có dừng Nhân Cơ lại vẫn còn chưa muộn. Nếu TKV cứ "cố đấm" tiếp thì chắc chỉ ăn "khoai" của vùng chiêm trũng bắc bộ (bác là người Thái Bình, nên chắc không cần em- người Hà Nam giải thích "khoai của vùng chiêm trũng bắc bộ"- nổi dưới cầu ao là gì?).

Nguyễn Thành Sơn

-----------------